آداب نماز شب
عَـنْ عَـلِىِّ بْنِ اَسْبـاطٍ: اَنَّـهُ سَـأَلَ اَباعَبْـدِاللّهِ عليه السلامعَنْ رَجُـلٍ يَقُـومُ فِى آخِـرِ اللَّيْلِ يَرْفَـعُ صَوْتَهُ بِالقَـرائَةِ، قـالَ: يَنْـبَغِى لِـلرَّجُلِ اِذا صَلّى بِاللَّيْلِ اَنْ يُسْمِعَ اَهْلَهُ لِكَىْ يَقُومَ النّائِمُ وَ يَتَحَرَّكَ الْمُـتَحَرِّكُ . [ بحارالأنوار، ج ۸۷، ص ۲۰۹ .]
على بن اسـباط از امـام صادق عليه السلام: در مـورد مـردى كـه آخـر شـب برمى خيـزد و صـدايش را در قـرائت بلند مى كـند، پـرسيـد: امـام عليه السلام فرمود: شـايستـه اسـت انسـان وقـتى نـماز شـب مى خـواند صدايـش را بـه خانواده اش بـرساند تـا آنـكه خـواب رفـته بـيدار شـود و آنـكس كه مى خـواهد حركت كـند، حـركت كـند.
نـماز شـب خانوادگى
عَنْ النَّبِىِّ صلي الله عليه و آلهقالَ: اِذا اَيْقَظَ الرَّجُلُ اَهْلَهُ مِنْ اللَّيْلِ وَصلَّيا كُتِبا مِنَ الذّاكِرِينَ اللّهَ كَثيرا وَالذَّاكِراتِ. [ بحارالأنوار، ج ۸۷، ص ۱۵۸. .]
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: هنگامى كه مرد (از خواب بيدار شود و) خانواده اش را از خواب بيدار كند و نماز بخوانند خدا آنها را جزء مردان ذاكر و زنان بسيار ذاكر مى نويسد [ اشاره است به آيه ۳۵ سوره احزاب. ]
(كه خداوند در قرآن از آنها نام برده و براى آنها پاداش بزرگ و غفران آماده كرده است).
مسواك براى نماز شب
قالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ عليه السلام : اِذا قُمْتَ بِاللَّيْلِ فَاسْتَكِ فَاِنَّ الْمَلَكَ يَأْتيكَ فَيَضَعُ فاهُ عَلى فيكَ، فَلَيْسَ مِنْ حَرْفٍ تَتْلُوهُ وَتَنْطِقُ بِهِ اِلاّصَعِدَ بِهِ اِلَى السَّماءِ، فَلْيَكُنْ فُوْكَ طَيِّبَ الرّيحِ. [ همان، ص ۲۰۷ .]
امام صادق عليه السلام فرمود: وقتى براى نماز شب بلند شدى مسواك بزن، (تا دهان تو پاكيزه و خوشبو باشد) زيرا فرشته مى آيد و دهانش را بر دهان تو مى گذارد، و هر حرفى را كه تلفّظ كنى آنرا به آسمان مى برد، پس دهانت خوشبو باشد.
قنوت طـولانى
قالَ النَّبِىُّ صلي الله عليه و آله: اَطْوَلُكُمْ قُنُوتا فِى الْوَتْرِ اَطْوَلُكُمْ راحَةً يَوْمَ القِيامَةِ فِى المَوْقِفِ. [ همان، ص ۲۸۷ .]
پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمود: آسوده ترين شما در توقفگاه قيامت كسى است كه قنوت نماز وتر او طولانى تر باشد.
نـماز شـب مسافـر
عَنْ اِبْراهِيمِ بْنِ سَيابَةَ قالَ: كَتَـبَ بَعْـضُ اَهْـلِ بَـيْتى اِلـى اَبـى مُحَــمَّدٍ عليه السلامفِى صَلاةِ الْمُسـافِـرِ اَوَّلُ اللَّيْـلِ صَــلاةُ اللَّيْـلِ فَـكَتَبَ عليه السلام: فَـضْلُ صَـلاةِ الْمُسـافِرِ اَوَّلَ اللَّـيْلِ كَفَـضْلِ صَــلاةِ الْمُـقِيمِ فِـى الْحَـضَرِ مِـنْ آخِـرِ اللَّيْلِ. [ بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۲۱۰ .]
ابراهيم بن سيابه مى گويد: يكى از خـانواده مـن به امــام عـسگرى عليه السلام نامه نوشت و در مورد نمـاز شـب مسـافر در اوّل شـب سـئوال كرد، امام عليه السلام در پاسـخ نوشت: فضيلت نماز شب مسافر در اوّل شب مثل فضيـلت نمـاز آخر شـب غير مسـافر است.
قضاى نـماز شـب
قالَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله: اِنَّ اللّهَ يُبـاهى بِالْعَـبْدِ يَقْضى صَلاةَ اللَّيْلِ بِالنَّهارِ، يَقُولُ، مَلائِكَتى عَبْدى يَقْضى مـالَمْ اَفْـتَرِضْهُ عَـلَيْهِ، اِشْــهَدُوا اَنـّى قَـدْ غَفَـرْتُ لَهُ. [ بحارالأنوار، ج ۸۷، ص ۲۰۲ .]
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: خـداونـد به كسـى كه نـماز شـب تـرك شـده را در روز قـضا كـند، افـتخار مى كـند و مـى فرمـايد: اى فـرشـتگان مـن! بنـده مـن قضـاى چيـزى را كه مـن بر او واجـب نـكرده ام بجـا مـى آورد، شاهد باشيد كه من او را آمرزيدم.
كيفيت استغفار در نماز شب
قالَ اَبُوعَبْدِاللّهِ عليه السلام : اِسْتَغْفِرِاللّهَ فِى الْوَتْرِ سَبْعينَ مَرَّةً، تَنْصِبُ يَدَكَ اليُسْرى وَتَعِدُّ بِالْيُمْنى اَلاِْسْتِغْفارَ. وَكانَ رَسُولُ اللّهِ صلي الله عليه و آله يَسْتَغْفِرُ فِى الْوَتْرِ سَبْعينَ مَرَّةً وَيَقُولُ: «هذا مَقامُ الْعائِذِبِكَ مِنَ النّارِ» سَبْعَ مَرّاتٍ. [ بحارالأنوار، ج ۷۸، ص ۲۸۷ .]
امام صادق عليه السلام فرمود: در نماز وتر هفتاد بار استغفار كن در حالى كه دست چپ را (مقابل صورت) بلند كرده و با دست راست استغفار را مى شمارى. و رسول خدا صلي الله عليه و آله هم در نماز وتر هفتاد بار استغفار مى كرد و هفت بار مى گفت: «هذا مقام العائذ بك من النّار». يعنى اين جايگاه كسى است كه از آتش به تو (خدا) پناه آورده است. در رابطه با کیفیت نماز شب مراجعه شود به مفاتیح الجنان.
ادامه نماز شب
اَبُو يَعْلى فِى الْمُسْنَدِ اَنَّهُ (عَلِىٌّ عليه السلام) قالَ: ما تَرَكْتُ صلاةَ اللَّيْلِ مُنْذُ سَمِعْتُ قَوْلَ النَّبِىِّ صلي الله عليه و آله: «صَلاةُ اللَّيْلِ نُورٌ»، فَقالَ اِبْنُ الْكَوّاءِ: وَ لَيْلَةَ الهَريرِ؟ قالَ: وَلالَيْلَةَ الهَريرِ. [ بحارالأنوار، ج ۴۱، ص ۱۷ .]
حضرت على عليه السلام فرمود: از روزى كه اين گفتار پيامبر كه: «نماز شب نور است» را شنيدم نماز شب را ترك نكردم. ابن الكّواء گفت: در شب هرير هم ترك نشد امام فرمود: نه، در آن شب هم ترك نشد.
(ليلة الهرير نام شبى است كه جنگ سختى ميان على عليه السلام و معاويه واقع شد.)